Thư viện tỉnh BR-VT: Ứng dụng CNTT - 10 năm nhìn lại

Công nghệ thông tin (CNTT) đang làm thay đổi nhanh chóng toàn bộ thế giới, có vị trí, vai trò to lớn trong mọi hoạt động của đời sống xã hội. Đối với hoạt động thư viện, CNTT giúp giữ gìn di sản của dân tộc; thu thập, lưu trữ, tổ chức khai thác, sử dụng vốn tài liệu trong xã hội nhằm truyền bá tri thức, cung cấp thông tin phục vụ mọi tầng lớp nhân dân vượt qua mọi không gian, thời gian trên cơ sở nguồn lực số và hạ tầng công nghệ.

Trải qua 30 năm ứng dụng CNTT của hệ thống thư viện công cộng, đã đạt được những thành quả nhất định. Nhằm đánh giá những thành tựu đạt được, chỉ rõ những hạn chế cần khắc phục, đồng thời xác định nhiệm vụ, chiến lược, kế hoạch hoạt động giai đoạn 2016-2020, Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức Hội nghị Tổng kết hoạt động ứng dụng CNTT của hệ thống thư viện công cộng từ ngày 24-26/5/2016 tại Thành phố Đà Nẵng – Một thành phố cảnh quan tuyệt đẹp, non nước hữu tình, môi trường sạch đẹp, người dân sống hiền hòa, mến khách – Một thành phố đáng sống.

Bà Kiều Thúy Nga – Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam phát biểu khai mạc Hội nghị

Bản báo cáo của Thư viện Quốc gia Việt Nam tại Hội nghị nêu rõ những thành tựu đạt được trong 10 năm qua (2006-2016) cụ thể như: Nhiều thư viện được sự quan tâm của chính quyền địa phương đầu tư hạ tầng CNTT từ thư viện cấp tỉnh đến hệ thống thư viện cơ sở; Nhiều dự án xây dựng nguồn lực thông tin như số hóa tài liệu, tạo lập các bộ sưu tập số,...; Sản phẩm và dịch đa dạng hơn, độ tương thích cao đối với nhiều loại thiết bị thông minh. Và đặc biệt là nguồn nhân lực CNTT được bổ sung về số lượng lẫn trình độ.

Riêng Thư viện tỉnh BRVT, 10 năm nhìn lại đã có những bước tiến đáng ghi nhận. Những năm qua, Thư viện tỉnh BRVT đã áp dụng các văn bản chỉ đạo thống nhất từ trung ương đến địa phương như: Nghị định số 64/2007NĐ-CP của Chính phủ về ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước, Công văn số 2634/BTTTT-THH của Bộ Thông tin Truyền thông về việc hướng dẫn xây dựng Kế hoạch ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2016-2020, Công văn số 6384/UBND-VP của UBND tỉnh BR-VT về việc xây dựng Kế hoạch Ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2016-2020, Quyết định số 2928/QĐ-UBND ngày 01/09/2009 của UBND tỉnh BR-VT về phê duyệt Đề án Phát triển ngành Thư viện tỉnh BR-VT đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020, Công văn số 7851/UBND-VP ngày 20/10/2014 của UBND tỉnh BR-VT về việc cho phép Thư viện tỉnh BR-VT tổ chức hoạt động thư viện số song hành với hoạt động thư viện truyền thống…

Trên cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho việc ứng dụng CNTT được đầu tư khá đồng bộ năm 2010 gồm hệ thống máy chủ (04 máy chủ, hệ thống máy trạm 110 máy), một số trang thiết bị khác (máy in, máy scan chuyên dụng), hệ thống mạng nội bộ (LAN) và internet… Khoảng 90% công việc chuyên môn, nghiệp vụ được thực hiện bằng máy vi tính nhờ triển khai các phần mềm quản lý thư viện Ilib 4.0, thư viện số (DiLib), phần mềm quản lý sách điện tử (sách web)… Xây dựng và đưa vào hoạt động trang thông tin điện tử tổng hợp, tích hợp thư viện số và sách điện tử trên website qua 2 tên miền chính thức thuvienbrvt.com.vn và thuvienbrvt.vn.

Đặc biệt, Thư viện BR-VT đang tích cực xây dựng, tạo lập và bổ sung nguồn lực thông tin số phong phú hơn, chất lượng hơn nhằm đáp ứng nhu cầu dùng tin của nhân dân một cách tốt nhất. Tính đến nay, vốn tài liệu số trên 6000 biểu ghi, trong đó bài trích báo tạp chí và tài liệu địa phương khoảng 5000 biểu ghi. Ngoài ra còn có bộ sưu tập chuyên đề, nhân vật, sự kiện, thông tin Bà Rịa Vũng Tàu qua báo chí, Bản tin Nông thôn đổi mới, cải cách hành chính,... Cùng với việc tích cực xây dựng vốn tài liệu số bằng các phương thức số hóa tài liệu in, Thư viện tỉnh BR-VT còn triển khai sưu tầm địa chí toàn văn, bổ sung sách điện tử trên 5000 tên,...

Thông qua website, bạn đọc và người dùng tin được sử dụng miễn phí các dịch vụ mượn, trả tài liệu số theo nhu cầu; khai thác bộ sưu tập tài liệu địa chí đã được số hóa. Với việc tích hợp trang tvbrvt.sachweb.com, Thư viện tỉnh BR-VT đã phục vụ nhu cầu sử dụng tài liệu số bằng các thiết bị di động thông minh. Sau khi đưa vào sử dụng, hoạt động phục vụ bạn đọc và người dùng tin tại Thư viện tỉnh BR-VT ngày càng được nâng cao về chất  lượng và số lượng. Số lượt bạn đọc và người dùng tin khai thác các bộ sưu tập tài liệu số thông qua website tăng lên đáng kể.

Bên cạnh những kết quả đạt được đáng tự hào, vẫn còn đó nhiều trăn trở. Những trăn trở đó phải kể đến:

Một là: yếu tố con người. Nhìn chung nguồn nhân lực CNTT trong hệ thống thư viện công cộng tỉnh BR-VT chưa thực sự đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao về việc ứng dụng CNTT vào hoạt động thư viện. Các kỹ năng công nghệ chưa được cập nhật và nâng cao như: Nắm bắt những công nghệ tương lai có tác động tới thư viện; Sử dụng được những công nghệ mới để quản lý và chuyển giao dịch vụ thông tin cho người dùng tin; Tạo lập được các giá trị gia tăng nguồn lực thông tin dạng số như bộ sưu tập, tài liệu toàn văn, thư mục,...; Vận hành sáng tạo và cải tiến môi trường thông tin trên nền web; Tìm kiếm, tổng hợp, biên tập, đóng gói thông tin phù hợp và phục vụ nhu cầu người dùng; Kiến thức chuyên sâu về tìm kiếm thư mục, cơ sở dữ liệu, tài nguyên web...

Hai là, còn nhiều bất cập về chế độ, chính sách đãi ngộ đối với người làm công tác CNTT cả về thu nhập lẫn cơ hội được đào tạo nâng cao trình độ, khó “giữ chân” những cán bộ giỏi gắn bó lâu dài với thư viện.

Ba là, hạ tầng công nghệ thông tin, chưa đồng bộ hạ tầng kỹ thuật CNTT từ Thư viện tỉnh đến hệ thống thư viện cấp huyện. Các trang thiết bị như máy chủ, máy trạm, hệ thống mạng, máy scan tự động, phần mềm tích hợp...chưa được trang bị đều khắp các huyện (chỉ có 2/8 đơn vị huyện được đầu tư máy chủ).

Bốn là, phần mềm quản lý thư viện điện tử, hiện tại chưa có một giải pháp hữu hiệu, một phần mềm tích hợp quản lý thư viện điện tử một cách hoàn hảo, vẫn tồn tại từng mảng ghép.

Năm là, Nguồn lực thông tin số còn rất khiêm tốn, cần lắm sự tăng tốc, tạo lập, bổ sung, sưu tập tài liệu dạng số, ưu tiên tài liệu địa chí, quý hiếm nhằm gia tăng nguồn lực thư viện đáp ứng nhu cầu người dùng tin một cách tốt nhất.

Sáu là, Việc tích hợp và chia sẻ dữ liệu giữa thư viện tỉnh và hệ thống thư viện cơ sở còn hạn chế vì chưa đồng bộ về hạ tầng cũng như phần mềm quản lý.

Một vài nhận thức lĩnh hội được sau Hội nghị Tổng kết 10 năm ứng dụng CNTT do Thư viện Quốc gia tổ chức. Trên cơ sở nhận thức và kết quả ứng dụng CNTT đã đạt được trong giai đoạn 2006 – 2016, để triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch Ứng dụng CNTT giai đoạn 2016 – 2020, Thư viện tỉnh BR-VT kiến nghị:

Đề nghị Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch tiếp tục chỉ đạo triển khai thực hiện Quy hoạch Phát triển ngành Thư viện Việt Nam đến năm 2020; hỗ trợ Thư viện tỉnh BR-VT  và địa phương triển khai có hiệu quả Đề án Xây dựng Thư viện điện tử và các chương trình mục tiêu, tập huấn đào tạo cán bộ về CNTT.

Sớm ban hành và hướng dẫn cơ chế tài chính cho công tác xây dựng nguồn cơ sở dữ liệu số nhằm phục vụ cho hoạt động trao đổi trong hệ thống thư viện công cộng (định mức, chi phí tạo lập trang điện tử, số hóa tài liệu, tài liệu bổ sung, tài liệu điện tử…)

Đề nghị UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo các sở, ngành, địa phương triển khai thực hiện Đề án Phát triển ngành Thư viện tỉnh BR-VT đến năm 2020, đặc biệt là Kế hoạch Ứng dụng CNTT giai đoạn 2016 - 2020. Quan tâm chỉ đạo hoàn thiện thiết chế thư viện các cấp, nhất là sớm phối hợp với Bộ Nội vụ trong vấn đề chuyển đổi mô hình thư viện cấp huyện trực thuộc UBND huyện cho 03 đơn vị còn lại của tỉnh BR-VT (Bà Rịa, Tân Thành, Xuyên Mộc). Tăng cường nguồn vốn đầu tư hàng năm để triển khai các dự án thành phần thuộc Đề án Phát triển ngành Thư viện BR-VT đến năm 2020, đồng thời quan tâm trong chỉ đạo đồng bộ việc triển khai thực hiện Kế hoạch Ứng dụng CNTT giai đoạn 2016 – 2020 trong toàn tỉnh và hệ thống thư viện trên địa bàn tỉnh.

Võ Tấn Tài

Phòng Thông tin – Thư viện tỉnh BRVT